Паролингизни унутдингизми?
Login
Left, Right, Center Left, Center, Right Center, Left, Right



Компьютер йиғамиз

Компьютер йиғамиз

Ушбу мақолада компьютер йиғиш билан танишиб чиқамиз. Компьютер бир нечта қурилма ва платалардан ташкил топади. Қурилмаларнинг хар бирини нимага ишлатилидан хабардор бўлсангиз, ўзингиз бемалол компьютер йиғиб олишингиз мумкин. Компьютерни йиғиш, операцион тизимни ва ишлаш учун керакли дастурларни юклаш 1 соатадан 3 соатгача вақт олиши мумкин.

Керакли асбоб ва қурилмалар:

  • "Плюс"ли "отвёртка"
  • Компьютер корпуси (Case)
  • "Блок питания" (агар корпусни ўзида бўлмаса)
  • Она плата (Mother board)
  • Процессор (CPU)
  • Видео карта (она платага бириктирилган хам бўлиши мумкин) - тасвирни мониторга етказиб бериш учун ишлатилади.
  • Тезкор хотира - Оператив хотира (RAM)
  • Қаттиқ диск (HDD)
  • Тармоқ картаси (агар компьютер тармоқга уланадиган бўлса ва ички тармоқ картаси бўлмаса)
  • Клавиатура
  • Сичқонча
  • Монитор
  • Пилот
  • Операцион тизим (Windows, Linux...) ва керакли дастурлар (MS Office, Open office...)

Диққат! Компьютер йиғиш вақтида электр ускуналар билан ишлаш қўлланмаларига амал қилинг.

Компьютер йиғишда бир нарсани эсда тутингки, замонавий компьютер қурилмаларини, хох бу она плата, хох қаттиқ диск бўлсин бир бирига нотўғри тарзда улаб қўйишни иложиси йўқ. Яъни, хар бир қурилмани жойлаштирувчи "калити" бўлади. Уни бошқачасига куч ишлатмасдан умуман улаб ёки жойлаштириб бўлмайди.

Компьютерни танлаш:

  • Компьютер қандай вазифини бажаришлигини аниқлаштириб олинг. Уни нархи компьютер қандай вазифани бажаришлигига тўғридан тўғри боғлиқ. Word, Excel ва шунга ўхшаш офисда ишлатиладаган дастурлари билан арзон "офис компьютери" хам қийналмасдан ишлай олади. Турли хил оғир ўйинлар, гарафик дастурлар билан ишлаш учун эса кучли компьютер йиғиш керак бўлади. Албатта, уни нархи хам қиммат бўлади.
  • Бўлажак компьютерга қурилмаларни харид қилишда сотувчидан бу қурилмалар бир бирига "совместимый" яъни мос келишини олдиндан аниқлаштириб олинг. Барча қурилмалар, энг аввало, компьютерни корпуси ва она плата билан мос келадиган бўлиши керак.

Компьютер йиғиш қўлланмаси:

  1. Компьютерни йиғишга иложи борича кенгроқ жой топинг. Сабаби қурилмаларни бир бирини устига қўймаслик лозим ҳамда уларни ерга тушиб кетишлик хавфидан хам холи бўлинади.
    бўш жой ва отверткани тайёрланг.
  2. Йиғиш жараёнини корпусдан бошлаймиз. Уни ён қопқоғини (баъси корпусларни қопқоғи корпусни тўлиқ қоплаган бўлади) очинг. Шунда, корпусни ичидаги бўш жой очилади.

  3. Корпусга керакли қурилмаларни жойлаш учун уни ёнламачасига жойлаштиринг.
  4. Она платани қутисини очинг. Компьютерни барча қурилмалари она платага уланади. Она платани корпусни ичига шундай жойлаштирингки, унинг бир учидаги "разъем"лар корпусни орқа тарафидаги катта очиқ жойга тўғри келсин. Копусдаги бу очиқ жой айнан она платани разъемлари корпусдан ташқи томонга чиқиб туриши учун мўлжалланган.

  5. Корпуснинг майда шурупларидан фойдаланиб, она платани корпусга махкамланг. Она платани корпусга тўғри жойлаштирган холатда, уни махкамлаш учун мўлжалланган тешикчалари корпусни тешикчаларига тўғри келади.

  6. Она платадаги процессор сокетини химоя қопқоғини олиб ташланг. Сокетдаги "рычаг"ни кўтаринг ва махкамлаш "пластинаси"ни очинг. Процессорни қутисидан эҳтиёткорлик билан олинг, бунда процессорни фақат ёнларидан ушланг, ундаги контактларга қўл теккизманг! Процесорни она платадаги сокетга тўғри вертикал тарзда жойлаштиринг.

    Процессор бурчакларидан бирида чизилган сариқ чизиқчага ва сокетдаги чизиқчаларга эътибор беринг. Бу чизиқчалар процессорни сокетга қай тарафдан жойлаштириш кераклигини кўрсатади.

    Бундан ташқари, процессорни ён тарафларида чуқурчалар сокетда эса бўртиб чиқган дўнгликлар мавжуд. Бу ўша боя айтиб ўтган процессорни "калит"и хисобланади.Процессорни сокетга жойлаштиринг. Махкамлаш "пластинаси"ни ёпинг ва "рычаг"ни жойига тушуринг.

     

  7. Энди эса, процессорни устига кулер (вентилятор)ни махкамлаб  жойлаштириш керак. Процессор сокетини атрофидаги 4та тешикларга эътибор беринг.  Кулерда хам 4та "оёқ" борлигини кўрасиз. Кулерни процессорни устига шундай жойлаштирингки, унинг оёқлари она платадаги шу тешикчаларга кирсин. Кейин уларни кетма-кет секин босиб чиқилади. Хар бир оёқчани босиб киргазилганда овоз эшитасиз. Кулерни яхшилаб жойлашганлигига,  эътибор беринг. Уни  бир икки қимирлатиб кўринг. Кулер процессорни устида махкам туриши ва уларни орасида хеч қандай "зазор" бўлмаслиги керак. Энди эса кулердан чиқган симни она платадаги CPU-FAN даб номланган "разъем"га уланади.

  8. Энди она платага тезкор хотира (RAM)ни жойлаштирамиз. Тезкор хотирани хам фақат ёнларидан эхтиёткорлик билан ушлаш лозим. Она платада хотира учун 2,3,4 ёки ундан хам кўп "гнездо" бўлиши мумкин. Хотирани  энг биринчи "гнездо" (процессорга энг яқини) га улаймиз.  Аввал хотира жойлашадиган гнездодаги  икки оқ рангли ушлагичларни орқа томонга итариб очамиз. Хотирани она платага кирадиган паст тарафига эътибор у бир нечта бўлимларга бўлинганлигини кўрсаиз. Она платадаги хотира "гнездо"си хам бўлимларга бўлинган. Демакки, хотирани нотўғри киргазиб бўлмайди. Хотирани икки тарафидан "гнездо"га ўрта кучда киргазилса ён томондаги иккита оқ ушлагичлар хотирани устидан "ушлаб" олган холатга келади. 

  9. Энди компьютер корпусига "блок питания"ни жойлаштирамиз.

  10. Корпусни орқа томонидан унга "блок питания"ни шуруплар ёрдамида махкамлаймиз.

  11. Энди "блок питания"дан чиқган, она плата ва процессорга ток берувчи симларни (24 ва 4 "пин"лик), она платадан улаймиз.

  12. Корпусга қаттиқ дискни жойлаштирамиз ва шуруплар билан корпусга махкамлаймиз.

  13. Қатитқ дискга иккита сим улаймиз. Бири "блок питания"дан чиқган ток берувчи сим, иккинчиси (кўп холларда кўк ёки қизил рангли) она платанинг SATA-портига улануадиган, маълумот алмашинуви учун ишлатиладиган сим. Бу ерда, "блок питания"дан чиқган ток берувчи SATA-симини улашда эътиборли бўлинг. Уни хам ўз "калити" мавжуд. Коннекторга яхшилаб қаралса, у ўгирилган "г" харфини эслатади. Қаттиқ дискдаги порт хам худди шу шаклда. Агар коннектор қийшиқ уланса  иш пайитида замыкания бўлиб, қаттиқ диск ишдан чиқиши мумкин.

  14. Корпусни олди қисмидан қопқоғини очиб, уни ўрнига DVD Rom қурилмасини ўрнатамиз.

  15. DVD ни корпусга шуруплар ёрдамида махкамлаймиз.

  16. Корпусни ички қисмидан DVD Rom ни она платага улаймиз. Унга хам худди қаттиқ дискга ўхшаб иккита шнур уланади. Бири SATA- иккинчиси "блок питания" шнури. Худди шу тарзда, компьютерга яна бошқа қаттиқ диск ёки DVD қурилмасини улаш мумкин.

  17. Корпуснинг олдинги панелига тегишли бўлган майда симчаларни, она платадаги ўз махсус "разъем"ларига улаймиз. Корпус ва она плата ишлаб чиқарувчи корхоналар кўп холларда бир хил стандартларни ишлатишади. Шунинг учун хар бир симни учидаги ва унинг она платадаги ўз "разъем"идаги ёзувлари тўғри келади. Шу ерда "маркировка"ни энг кўп тарқалган турини мисол келтираман:
    HDD-LED – Корпусни олди томонидаги қизил чироқча. Қаттиқ диск ишлашини кўрсатиб туриш учун мўлжалланган (қизил-оқ рангли симчалар).
    PWR-LED – Корпусни олди томонидаги яшил, кўк ёки қизил рангли чироқча. Компьютерда ток борлигини кўрсатади. (яшил-оқ рангли симчалар)
    PWR-SW – Компьютерни ўчириш/ёқиш тугмаси (оловранг-оқ рангли симчалар)
    RESET-SW – Компьютерни "перезагрузк"а қилиш тугмаси (қора-оқ рангли симчалар)
    SPEAKER – Динамик (сариқ оқ рангли симчалар)

  18. Агар ташқи видео-карта ишлатаман десангиз уни улаш вақти келди. Бунинг учун аввал, видео-карта слоти рўпарасидаги корпусни орқа тарафидаги темирчани олиб ташланади.

  19. Энди видео-картани она платадаги ўз слотига (видео-картани турига қараб, PCI-E ёки AGP) жойлаштирамиз. Шунда видео-карта она платага тўғри киргазилса,  у махкамланиб қолади ва товуш эшитилади.

  20. Видео-картани ечиб олмоқчи бўлсангиз уни "слоти"даги ушлаб турувчи калитини ечишни унутманг.

  21. Худди шунга ўхшаб, тароқ картасини она платани PCI портига ўрнатамиз. Албатта, аввал корпусни орқа тарафидаги темирчани олиб ташланади.

  22. Шунинг билан, компьютерни асосий қисмини йиғиб бўлдик. Лекин корпус қопқоғини ёпишга хали шошмай турамиз. Энди корпусга периферия қурилмаларини улаймиз. Қурилмаларни корпусни орқа қисмидаги "гнездо"ларга уланади.

  23. Клавиатурани бинафша ранг, сичқончани эса яшил рангли портга улаймиз. Клавиатура ва сичқончаларни USB-портига уланадиган турлари хам мавжуд.

  24. Энди мониторни улаймиз. Уни катта кўк рангли "штекер"ини, корпусни орқа тарафидаги кўк рангли VGA портига уланади.

  25. Шнурни иккинчи учи мониторга уланади.

  26. Яшил рангли кичик портга наушник ёки колонкалар уланади. Қизил ранглигисига эса микрофон. Тармоқ картасини хам ўз портига уланади.

  27. Энди "блок питания"ни пилотга, пилотни эса "розетка"га улаймиз. Мониторни хам ток берувчи симини пилотга улаймиз. Баъзи "блок питания"ларни орқасида ўчириб ёқувчи тугмачаси хам бўлади. Бу холда, уни  босиб, | холатига келтирамиз. Корпусни олдидаги ёқиш тугмасини босамиз ва мониторни хам ёқиш тугмасини босамиз. Шунда компьютер тўғри йиғилган бўлса, динамикдан бир марта "бип" деган  товуш чиқади ва мониторда тасвир пайдо бўлади. Мана энди корпусни қопқоғини ёпиб, компьютерга керакли Операцион Тизимни ва қолган дастурларни ўрнатиш мумкин.

  28. Manba: www.virtualdars.uz
Share